بررسی سفر سفیر انگلیس به مشهد از دید سیدمهدی جلالی

باسمه تعالی

پیرو حضور پر انعکاس سفیر انگلیس استعماری ، ملاقات با شهردار مشهد و ریاست اتاق بازرگانی ، و مطالبه دوستان بر آن شدیم از باب صرفا جهت یادآوری با هم مروری بر کلیدواژه هایی داشته باشیم؛ البته منکر آن نیستیم که انسان در نسیان و فراموشی ست؛ لکن کتابت بر جلوگیری و درمان نسیان ضروری آمده است:

1. .در فرهنگ ایران اسلامی و تمام تعالیم مثبته واصله داریم "قبل دعوت و میزبانی، دوست و دشمن را ارزیابی کن، تا در خور شرایط و موقعیتش با او تعامل داشته باشی(از نظر کیفی و کمی) و قطعا نباید دشمن را دوست تلقی کرد و باالعکس.

2. هنوز دیر زمانی از برداشته شدن فیلم "یتیم خانه ایران" نگذشته که گواه و یادآور جنایتها و سیاستهای ایران ستیزانه و اسلام ستیزانه نظام و دولتی بوده وهست که همیشه در پرده به سر می بَرد.

3. از معاهده 1919 ایران انگلیس هنوز قرن نگذشته!!!معاهده ای تحمیلی(مثل جنگی تحمیلی)برای بدست گرفتن زمام امور کشوری باتمدنی به وسعت تمام تاریخ..

4. می توانیم در باب استعمار هندوستان به کتاب تاریخ تمدن دکترگوستاولوبون داشته های ذهنی خود را جلا بخشیم.

5. کودتای 03/12/1299 که از جمله رخ داد های مهم تاریخ ایران معاصر محسوب است و بسیاری از دستاوردهای مشروطه را به هدر داد و زمینه حکومت رضاخانی را فراهم کرد در ید بلامنازع انگلیسی ها در این عصر بود. و همه با نام فرمانده نظامی انگلیسی ادموند آیرونساید که در اول مهر 1299 شمسی وارد ایران شد آشنایید..

6. نقشه انگلیسی ها همیشه بوده و هست که توسط مهره های داخلی مقاصد خود را در ایران تامین کنند.. که این مورد تایید از خود ایشان است(دنیس رایت(1365)، ایرانیان در میان انگلیسی ها، ترجمه کریم امامی، ج2،تهران، نشرنو،صص213-214) و اساسا از همین رو استاروسلسکی فرمانده قوا قزاق را برکنار و قاسم خان والی سردار همایون بهادر به جای وی منصوب کردند(استفانی کرونین(1377)،ارتش و. حکومت پهلوی، ترجم غلامرضا علی بابایی، تهران:نشر خجسته،ص138) و متعاقب آن و 37 روز قبل کودتا رضاخان فرمانده تیپ قزاق منصوب شد..

7. مقدمات کودتا توسط انگلیسی ها بررسی و اجرا می شد. : -انتصاب سید ضیاءالدین طباطبایی(فرمانده سیاسی کودتا) –ادمدوند آیرونساید – رضاخان میرپنج و.. / احمد امیراحمدی در خاطراتش ارتباط رضاخان ، سیدضیاء و ماموران انگلیسی را به نحو روشنی تبیین میکند(احمد امیر احمدی(1373)، خاطرات نخستین سپهبد ایران، غلامحسین زرگری نژاد، تهران موسسه مطالعات و پژوهشهای فرهنگی،صص168-169)

8. با تضعیف توان انگلیس در برابر معاهده اجباری 1919 و عدم تحقق شرایط اجرا، انگلیسی ها برآن شدند راهکارهای دیگر متوسل شوند که به نوعی منتهی به کودتا 1299 شد.

9. دلایلی که انگلیس استعماری را پر توان به سمت کودتا پیش میبرد بعضا ازین قرارست: انقلاب بلشویکی در روسیه و تلاش انگلیس بر جایگزینی قدرت در مناطق شمال ایران و تسلط بر مناطق نفتی قفقاز و باکو- ایجاد حائلی در برابر نفوذ شوروی در منطقه برای تامین امنیت هند (اطلاعات مرتبط: کاوه بیات(1369)، "قرارداد 919 و تشکیل قشون متحدالشکل در ایران"، تاریخ معاصر ایران، ک. دوم،تهران، موسسه پژوهش و مطالعات فرهنگی،ص126)

10. فقر و گرسنگی بیش از حد(که ایران را به یتیم خانه ای شبیه کرده بود) و نابسامانی دولت قاجار، انگلیس در جهت منافع خود بهره برد و مردم را به راهسازی برای خود در عوض پول و غذا وادار می کرد(دنسترویل،(1358)امپریالیسم انگلیس در ایران و قفقاز،ترجمه حسن انصاری،تهران،انتشارت منوچهری،ص140) و خیلی دلایل دیگر که باعث میشد برای تامین مطامع اقتصادی سیاسی انگلیس این انقلاب قدرت صورت گیرد..

11. رد پای انگلیس در دومین دوره مجلس (2ذیقعده1327 قمری) از پیشنهاد اخراج مورگان شوستر تا توافقات پنهانی با روس ها

12. تعطیلی مجلس بمدت سه سال تا 17 محرم1333ق. که دوره جدیدی از اعمال سیاست های استعماری بحساب می آید..

13. سومین دوره قانون گذاری (همزمان با فراگیری ایران در جنگ جهانی اول علیرغم اعلام بیطرفی ایران)انگلیسی ها در جنوب ایران به بهانه برقراری نظم و امنیت زمینه تشکیل پلیس جنوب ایران را برمبنای قرارداد 1907 فراهم آوردند

14. چهارمین دوره‏ی قانون‌گذاری با وجود مشکلات بسیاری، که به‌ویژه دولت انگلیس سد راه آن قرار داده بود، در یکم تیر 1300ش. افتتاح و مؤتمن‌الملک به ریاست مجلس انتخاب شد و سیدحسن مدرس و حکیم‌الملک نایب رئیس. در دوره‏ی چهارم مجلس، کابینه‌ دولت و نظام اداری کشور به ویژه بر اثر دخالت انگلیس و پیش‌آمدن قیام‌ها و شورش‌های گوناگون دوره‌ای از نابسامانی را گذارند.

15. مجلس هفدهم در هفتم اردیبهشت 1331ش. افتتاح شد. دکتر مصدق همچنان در مقام نخست وزیری، نسبت به نتیجه‌ی انتخابات اعتراض داشت و در مراسم افتتاح مجلس شرکت نکرد. در حالیکه از 77 نفر نماینده‏ی راه یافته به مجلس، پس از اینکه مصدق انتخابات را توقیف کرد، سی‌نفر یا عضو و یا همراه جهبه ملی بودند و دیگر نمایندگان از هواداران شاه و محافظه‌کاران هوادار انگلیس بودند.

16. مجلس شورای ملی در پی ورود مورگان شوستر به ایران، طی تصویب لایحه‌ای، اختیاراتی فوق‌العاده به وی داد. او نیز در ابتدا با تشکیل "ژاندارمری خزانه" نیروی نظامی مورد احتیاج برای حفاظت از منافع مالی دولت در سراسر کشور را تأمین کرد و ریاست این نیرو را به ماژور استوکس (Major Stokes)، وابسته‏ی نظامی سفارت انگلیس، سپرد و اصلاحات مالی را آغاز کرد. مجلس از زمان ورود این هیئت (می 1911م/1329ق) نشان داد که با آنان قصد همراهی دارد. نامه سرجرج بارکلی به سرادوارد گری در کتاب آبی، ج5، ص1087 و 1092.)

17. در نامه‌ای که سفیر انگلیس (بارکلی) به سراداواردگری می‌نویسد، اظهار می‌کند که بیست‌نفر از نمایندگان مجلس(دوم) استعفا داده‌اند، اما «کابینه در صدد است که وکلای اعتدالی را ترغیب بنماید از مقام خود استعفا دهند به این ترتیب اسباب تسهیل قبول اولتیماتوم فراهم خواهد شد». نامه بارکلی به سرادواردگری، 22ذی‌الحجه/14دسامبر، کتاب آبی، ج6، ص1421.

18. قطع رابطه سیاسی ایران با انگلیس (مهرماه 1331( در پی ملی شدن نفت

19. و بسیارست مواردی که وقتی نام انگلیس را به گوش می شنویم دردهای بسیاری برای ما تداعی می کند؛ و شعارهای مردمی انقلابی علیه دولت انگلیس بی پیشینه نیست

20. حال این سوال مطرح می شود که دعوت شهردار مشهد از هیئت های تجاری بر چه مبنا و اصولی صادر شده! آیا برمبنای اقتصاد مقاومتی و برپایه صادرات محصولات و خدمات ایران به انگلیس است یا طبق رویه دولت فعلی صرفا واردات و بر مبنای فرهنگ مصرفی و (متاسفانه) مصرف فرهنگی بدنبال "تعامل سازنده" با انگلیسی ها هستیم که در نقطه ای از جهان و تاریخ سبقه خیرات و مبراتی سراغ نداریم.

و من الله التوفیق. سیدمهدی جلالی شاد. 1396/12/16